"Bu sanatı yaşatmamız lazım"

Tezhip snatçısı Figen Kajan ile tezhip sanatını ve inceliklerinin konuştuk. Kemeraltı Başdurak Camii Turistik El Sanatları Çarşısı’nda RUMİ TEZHİP adındaki atölye dükkanında bu sanatı yaşatıp halk ile buluşturan Figen Kajan ile yaptığımız söyleşiyi ilgi ile okuyacağınızı umuyoruz.

"Bu sanatı yaşatmamız lazım"

Tezhip snatçısı Figen Kajan ile tezhip sanatını ve inceliklerinin konuştuk. Kemeraltı Başdurak Camii Turistik El Sanatları Çarşısı’nda RUMİ TEZHİP adındaki atölye dükkanında bu sanatı yaşatıp halk ile buluşturan Figen Kajan ile yaptığımız söyleşiyi ilgi ile okuyacağınızı umuyoruz.

10 Eylül 2019 - 12:13

Tezhip sanatı ile ilgili bilgi verebilir misiniz?
Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş sanatlardan biridir tezhip sanatı. Genellikle Kuran-ı Kerimler, divanlar gibi el yazması kıymetli kitapları, murakkalar ve tuğralar gibi çeşitli güzel yazı örneklerini altın ve boya ile bezeme sanatıdır. Bu sanatın Kökeni Anadolu’dur. Tezhip  zehepten gelir. Arapça kökenli bir kelime olup altınlama, altınla süsleme anlamı taşır. Ezilmiş yaprak altınlar yıkanır daha sonra jelatin ile ıslatarak çalıştığımız bir çalışmadır. Tezhipin ana rengi lacivert ve tonlarıdır. Kırmızılar, yeşiller yani içerisinde kullanılan diğer renkler daha sonradan bu sanata dahil olmuştur. Uygur Dönemi'nde ortaya çıkan bu sanat Selçuklu döneminde gelişmiştir. Daha sonra bir miras olarak Osmanlı Devleti'ne geçmiş ve en parlak dönemini Kanuni Sultan Süleyman zamanında yaşamıştır. Kanuni Tebliz'den getirdiği nakkaşlarla Türk Tezhip'inide yükseltmiş bulunuyor. Daha sonra Cumhuriyet Döneminde de çok değerli aydın sanatçılarımız farklı boyutlar getiriyor tezhip sanatına. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip kadınlara müzehhibe adı verilir.
Peki bu sanata yeterince önem veriliyor mu?
Tezhip Sanatı’da diğer geleneksel el sanatlarımız gibi yaşanılıp, yaşatılması gereken değerlerimizden biri. Günümüze kadar gelmiş durumda tezhip sanatı ama maalesef fazla ortada olmadığı için bu sanattan bir çoğumuz bi haberiz. Bu kıymetli sanatı muhakkak ve muhakkak yaşatmamız lazım sadece levhalarda el yazmalarında değil günlük hayatımıza da aktarmalıyız. Bu sanatla ilgilenen sanatçı sayımız çok az umarım geliştirerek bu sayıyı çoğaltmalıyız. Bizim olan ama çok az bilinen bir sanat.
Tezhip sanatının kendine özgü kuralları var mı?
Tezhip sanatı Leb-i derya bir sanat ama katı kuralları vardır. O kurallara bağlı kalarak üretebiliyoruz. Mesela rumi desen tezhipin en ağır başlı desenidir. Rumiye saygı vardır ve ruminin üzerine başka bir desen çıkamaz. İslamiyete geçtikten sonra bir çok figürün yasaklanması, tezhipi bir üst seviyeye taşıdı. Yasaklardan sonra tezhipte kullanılan çiçek ve hayvan motifleri sitilize edilerek kullanılıyor. İslami boyutu Osmanlıda gelişiyor. Özellikle Kuran'ı Kerimler, ayetler ve el yazmalarında kullanılıyor. Cami süslemelerinde de bu motifler var fakat ona tezhip değil kalem işi deniliyor. Münhani denilen bir uslupta vardır tezhipte. Selçuklu döneminden Fatih dönemine kadar çalışılan bir üsluptur. Münhani'nin kelime anlamı 'eğri' demektir. Yuvarlak hatlardan oluşur desenler dilimler birbirine komposizyon haline gelerek bir motif ortaya çıkar. Renklenmesi yine altınlanarak parlatılıp bir rengin üç tonuyla açık, orta ve koyu olarak boyanır. Münhaniyi küçük küçük motifler halinde eserlerde görebilirsiniz.
Siz kaç yıldır tezhip sanatı ile ilgileniyorsunuz?
11 yıldır  bu sanatın içindeyim. Elimden bir an olsun fırça düşmüyor. İzmir'de bu bağlamda eğitim veren özel atölyeler, halk eğitim merkezleri ve kültür bakanlığının kursları mevcut. Çağdaş sanatlar kadar ilgi görmediği için bu sayı maalesef az.
 

YORUMLAR

  • 0 Yorum